24 Haziran’da oy vermeden önce bilmeniz gereken her şey

24 Haziran Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekili Seçimleri pek çok ilke sahne olacak. Yüksek Seçim Kurulunun (YSK) yayımladığı seçmen istatistiklerine göre 56 milyon 322 bin 632 seçmen, 180 bin 65 sandıkta oy kullanacak. Cumhurbaşkanı ve milletvekil...

Cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimi için aynı gün sandık başına gidiliyor.

2014 yılına kadar milletvekilleri tarafından seçilen cumhurbaşkanı, değiştirilen kanunla 10 Ağustos 2014'te ilk kez halk tarafından seçilmişti. 24 Haziran'da ise halk, ilk kez hem cumhurbaşkanını hem de milletvekillerini seçecek.

Siyasi partiler ittifak kurarak seçime katılabiliyor

Siyasi Partiler Kanununda 4 yasa ve 26 maddede değişiklikler öngören ve 13 Mart'ta AK Parti ve MHP milletvekillerinin oylarıyla kabul edilen kanun teklifi siyasi partilerin seçim için ittifak yapmalarının önünü açtı.

Düzenleme, siyasi partilerin başka bir partiyi destekleme kararı almalarını yasaklayan maddeyi kaldırıyor ve partilerin milletvekili seçimlerine ittifak yaparak katılmalarına imkan tanıyor.

Buna göre, örneğin tek başına barajı geçemeyen siyasi partiler ittifak yaparak meclise girebilecek. İttifak yapan siyasi partilerin aldıkları geçerli oyların toplamının yüzde 10'u geçmesi halinde, bu siyasi partilerin her biri barajı geçmiş sayılacak.

Bu ittifak partilerin hükümet kurma noktasında koalisyon yapacağı anlamına gelmiyor. İttifak içerisinde her partiye ayrı şekilde oy verilebiliyor ve bu oylar oranında parlamentoda temsil sağlanıyor.

Ortak oylar nasıl hesaplanacak?

Özel olarak bir partiye basılmayan ancak ittifaka alanına basılan oylar ittifakın toplam oyuna ekleniyor ve ittifak eden partilerin kendi aldıkları oy oranlarında dağıtılıyor. Bu dağıtımın hesaplanma yöntemi ise seçim kanununun 18.maddesinde şu şekilde izah ediliyor:

"İttifak yapan siyasi partilerin geçerli oyu, ittifakı oluşturan siyasi partilerin her birinin tek başına aldıkları oy sayısına ittifakın ortak oylarından gelen payın ilave edilmesiyle elde edilecektir. İttifakın ortak oylarından gelen pay ise ittifak yapan siyasi partilerin tek başına aldıkları oyun bu partilerin toplam oyuna bölünmesiyle elde edilen kat sayının ittifakın ortak oyu ile çarpımı sonucunda elde edilecektir."

Örneğin, A ve B partileri ittifak yaptı. A 20 oy, B 30 oy aldı. 10 adet de ortak oy aldılar.

A için: A /(A+B) x 10 = 4

A partisinin geçerli oyu A+4'tür.

B için: B/(A+B) x 10 = 6

B partisinin geçerli oyu B+6'dır.

Küsuratlar çıktığında bu küsuratlar yuvarlanacak.

Bu kapsamda AK Parti ve MHP "Cumhur İttifakı"nı, CHP, İYİ Parti ve Saadet Partisi de "Millet İttifakı"nı oluşturdu.

Seyyar sandık uygulaması

İlk kez bu seçimlerde seyyar sandık uygulaması hayata geçirilecek. Hastalık veya engel nedeniyle yatağa bağımlı seçmenin oy vermesine fırsat tanımak amacı güden uygulama kapsamında 17 bin 258 seçmen, bin 303 sandıkta oy kullanacak. Seyyar sandıklarda oy kullanmak için yatağa bağımlılık kriteri aranıyor.

550 değil 600 milletvekili

24 Haziran seçimleriyle meclisteki vekil sayısı da arttırılıyor. 550 yerine 600 vekilden oluşacak yeni meclise bazı illerden gönderilecek milletvekili sayısı arttırıldı. Başkent Ankara ise ilk kez 3 seçim bölgesine ayrıldı.

Cumhurbaşkanlığına yeni aday gösterme usulleri

Daha önce mecliste en az 20 vekili olan partiler cumhurbaşkanı adayı gösterebiliyordu. Meclise giremeyen partiler ise diğer partilerle ittifak yaparak, toplamda yüzde 10 oy oranına ulaşmaları durumunda ortak cumhurbaşkanı adayı gösterilebiliyordu.

Düzenlemede yapılan değişikliklerle bu seçimde TBMM'de grubu bulunan ya da son seçimde yüzde 5 oy alan siyasi partiler Cumhurbaşkanı adayı gösterebiliyor. Ayrıca 100 bin vatandaş, bulundukları ilçe seçim kuruluna imza vererek aday teklifinde bulunabiliyor.

Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ikinci tur

Parlamento seçimlerinin sonucu 24 Haziran'da netleşecek ancak cumhurbaşkanı adaylarından hiçbiri o gün yüzde 50'nin üzerinde oy alamazsa seçim ikinci tura gidecek ve 8 Temmuz tarihinde sandıklar yeniden kurulacak.

euronews