Teknoloji

30. yılında dünyayı ve insan haklarını tehdit eden önemli Web sorunları

CERN'de çalışan bilgisayar programcısı Tim Berners-Lee'nin, Zengin Metin İşaret Dili HTML olarak tanımladığı bilgisayar dilini geliştirmesiyle oluşturulan ve insanlığın tarihinde, tıpkı matbaanın, buharlı makinenin bulunmasıyla olduğu gibi yeni bir çağ başlatan WWW 30’uncu...

30. yılında dünyayı ve insan haklarını tehdit eden önemli Web sorunları (13 Mart 2019)

KAMİL ERYAZAR

CERN’de çalışan bilgisayar programcısı Tim Berners-Lee’nin, Zengin Metin İşaret Dili HTML olarak tanımladığı bilgisayar dilini geliştirmesiyle oluşturulan ve insanlığın tarihinde, tıpkı matbaanın, buharlı makinenin bulunmasıyla olduğu gibi yeni bir çağ başlatan WWW 30’uncu yılını kutluyor

World Wide Web (WWW, Dünya Çapında Ağ) bugün 30 yaşında.

Avrupa Nükleer Araştırmalar Merkezi (CERN) de çalışan bir bilgisayar programcısı olan Tim Berners-Lee‘nin Zengin Metin İşaret Dili (Hyper Text Markup Language / HTML) olarak tanımladığı bilgisayar dilini geliştirmesiyle oluşturulan WWW, CERN’de bulunan fizikçilerin, araştırma sonuçlarını kolaylıkla paylaşabilmesi için kullanılmaya 13 Mart 1989’da başlandı. İlk web sitesi ise, CERN’in ihtiyaçları doğrultusunda 1991 yılında yayına girdi. Bu şekilde WWW, CERN içinde çalışan bir servis olmaktan çıkıp Dünya’ya açılmış oldu.

1993 yılında, İllinois Üniversitesi’nde bulunan süper bilgisayar uygulamaları ulusal merkezinde ilk çapraz geçişli grafik arayüzlü İnternet tarayıcısı olan Mosaic geliştirildi. Mosaic’in geliştirilmesi 1997’de durdurulmuş olsa da tarayıcıların birçoğu halen Mosaic’i temel alır.

Bugün kullanılan bütün tarayıcı programları adreslerdeki sabit ‘http://www.’ bölümünü adrese kendisi ekleyebiliyor ve kullanıcının istediği siteyi açıyor.

Britanya Kraliyet Sarayı’ndan ‘Sir’ ünvanlı Tim Berners-Lee İsviçre’de bulunan Avrupa Nükleer Araştırma Örgütü (CERN) bünyesinde çalışırken, parçacık fiziği alanında çalışan bilim insanlarının elde ettikleri bilgileri dijital ortamda tutup adresleyerek birbiriyle daha hızlı paylaşmasını ve bilgilere adres kılavuz kelime yazarak ulaşılmasını sağlamak üzere kurum bünyesinde bir ağ projesi geliştirmişti.

Sistem daha sonra internetin adresleme sistemi olarak tüm dünyaya yayıldı. İnsanlığın tarihinde, tıpkı matbaanın, buharlı makinenin bulunmasıyla olduğu gibi yeni bir çağ başladı.

İngiliz bilgisayar bilimcisi ve World Wide Web’in tasarımcısı Tim Berners-Lee, buluşunu para kazanmak için kullanmak yerine 1994’te servisin ücretsiz ve herkes tarafından kullanabilmesini garantilemek amacıyla World Wide Web Consortium (W3C) Vakfını kurdu. W3C, servisin standartlarını da belirlenmektedir.

Tim Berners-Lee, insanlık kültürüne katkısından dolayı, 2004 yılında İngiltere Kraliçesi Elizabeth tarafından Sir unvanına layık görüldü.

Dünyanın yarısının henüz internet erişimi yok

Bugün gelinen aşamada dünya genelinde 1 milyar 672 milyon 455 bin web sitesi olmasına karşın, dünyanın yarısının ise henüz internet erişimi bulunmamaktadır. Google ve Facebook gibi dijital-internet teknolojisi ve sosyal medya devleri, pazar paylarını genişletebilmek amacıyla bu bölgelere güneş enerjisi ile çalışan insansız hava araçları (İHA) ile internet erişimi götürebilme denemeleri yapmaktadırlar.

En önemli sorun güvenlik

İnsanlık tarihinde yeni bir çağ açan internetin en önemli sorunu ise siber güvenliktir. Dijital ağlar, kişisel kullanımların dışında, ülkelerin ve firmaların da temel iletişim sistemidir. Çeşitli saldırılarla iletişimin kesilmesinin (hayatın durması) yanı sıra özel/gizli bilgilerin çalınması da sürekli bir risk oluşturmaktadır. Cep telefonları günlük yaşamımızın vazgeçilmez bir parçası haline geldikten sonra kullanılan uygulamalarla birlikte özel yaşamın gizliliği ortadan kalkmıştır. Kişiye özel bilgilerin rastgele kullanılmasının yanı sıra insanlar 7/24 sürekli gözetim altındadır.

Diğer iki önemli sorun ise, yaygın kullanımıyla dünyanın öncelikli bilgi ve haber alma kaynağı olan sosyal medyada ifade özgürlüğü ile birlikte yalan haber manipülasyonu ve linç kültürüdür.

WEB’İN MUCİDİNİN HAYAL KIRIKLIĞI

World Wide Web’in (WWW) mucidi 64 yaşındaki Tim Berners-Lee, bugün gelinen noktada internetin kendisini hayal kırıklığına uğrattığını söylüyor. Berners-Lee, Google ve Facebook gibi şirketlerin çok büyüdükleri için bölünmelerinin kaçınılmaz olduğu öngörüsünde de bulunuyor. Twitter’daki nefret söylemlerini de eleştiriyor.

İnternetin bugünkü kullanılımını sağlayan www yazılımını 1989 yılında gerçekleştiren İngiliz bilgisayar mühendisi, Reutes’a verdiği mülakatta Google ve Facebook gibi teknoloji devlerini eleştirdi. Ünlü mühendis, bu şirketlerin birçok devletten daha fazla mali ve kültürel güce sahip olacak kadar büyüdüğünü ancak parçalanabilecekleri söyledi. Berners-Lee, “Tek bir şirketin hakim olduğu bir ortamda, tarih boyunca devreye girip onları parçalamadan başka alternatif olmamıştır. Bir tekelleşme tehlikesi söz konusu” dedi.

Diğer yandan, Berners-Lee internetin geldiği noktada kendisini üzdüğünü söyleyerek, Cambridge Analytica skandalı gibi kullanıcıların özel bilgilerinin gizli tutulmayıp paylaşılmasını eleştirdi. “Web’in şu anki güven sarsıcı hali beni hayal kırıklığına uğratıyor” diyen Berners-Lee, “konsantrasyon tehlikesi”ne dikkat çekti. “Bireysel güçlenme hissini kaybettik ve bir noktaya kadar iyimserliğin de çöktüğünü düşünüyorum” ifadelerini kullandı.

Hayal Kırıklığı

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü ve Oxford Üniversitesi’nde profesör olan Berners-Lee, danışman Cambridge Analytica‘nın bir araştırmacının 87 milyon Facebook kullanıcısının kişisel verilerini elde etmesinin yolsuzluğunu dile getirdi. O skandal, birçok kişi için bir devrilme noktası olduğunu söyledi.“Web’in şu anki durumuyla hayal kırıklığına uğradım” dedi. “Bireysel güçlenme hissini kaybettik ve bir ölçüde iyimserliğin çatladığını düşünüyorum.”Facebook CEO’su Mark Zuckerberg, Cambridge Analytica skandalı sonrasında özür dilemiş ve kullanıcıların verilerini korumak için daha fazlasını yapmaya söz vermişti.

Sevgi ve Nefret

Ancak sosyal medya, Berners-Lee, hala nefret yaymak için kullanılıyor dedi. Berners-Lee, Twitter’daki  yaygın nefret söylemlerini de eleştirdi: “Twitter’da bir damla sevgiden söz etseniz ortadan kayboluyor ama bir damla nefret koysanız çok daha güçlü bir şekilde yayılıyor. Ve insan merak ediyor: Bunun nedeni, Twitter’ın kendisinin yapısından mı kaynaklanıyor?”