Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan ilk şarkı sözü yazarı olan Türkiye kökenli Bob Dylan’ın ilginç yaşam öyküsü

2016 Nobel Edebiyat Ödülü’nün sürpriz bir kararla Amerikalı şarkıcı ve söz yazarı Bob Dylan'a verilmesi tartışılırken, ünlü müzisyenin Türkiye kökenli kısa yaşam öyküsü daha çok ilginizi çekebili...

Merkezi İsveç'te bulunan Nobel Akademisi'nin ödüle ilişkin yaptığı resmi açıklamada, Bob Dylan için "Amerikan şarkı geleneğine yeni ve şiirsel bir ifade tarzı getirdi" ifadesi kullanıldı.

Ödüle ilişkin resmi açıklamayı yapan İsveç Nobel Akademisi Daimi Sekreteri Sara Danius, sonrasında basın mensuplarının sorularını yanıtladı.

Sara Danius, "Bob Dylan ödülü gerçekten hak etti mi?" şeklinde gelen bir soruya, "Elbette hak ediyor. Ödülü aldı zaten" yanıtını verdi.

Danius, "Bob Dylan, İngiliz yazın geleneğinin büyük bir ozanı…54 yıldır sürekli kendini yenileyerek, bugüne kadar çok sayıda orijinal eser ortaya koydu. Örneğin eğer 1966 tarihli "Blonde on Blonde" albümünü dinlemeye başlarsanız, çok parlak bir kafiye özgünlüğü görürsünüz" dedi.

Sara Danius'un, "Dylan geleneksel anlamda bir edebiyat eseri, roman veya şiir üretmedi. Bu anlamda ona bu ödülün verilmesi, Nobel'in ufkunu genişlettiği anlamına mı geliyor" şeklindeki soruya cevabı ise şöyle oldu:

"Öyle görünebilir. Ama aslında değil. Eğer edebiyat tarihinde geçmişe geri dönersek, 2500 yıl önce Homeros ve Safo'nun da dinlenmek ve enstrümanlarla sahnelenmek üzere ebedi eserler ortaya koyduğunu görürüz. Bugün hala Homeros ve Safo'yu okuyoruz ve dinliyoruz. Bob Dylan'da olduğu gibi."

69 ALBÜMÜ VAR

Gerçek ismi "Robert Allen Zimmerman" olan 75 yaşındaki Bob Dylan'ın, "Mr. Tambourine Man'', "All Along the Watchtower", "Like a Rolling Stone" gibi unutulmaz birçok şarkısı bulunuyor.

Bob Dylan, 1962 yılından bu yana toplam 69 albüm yayınlamıştı.

Dylan'ın bugüne dek 11 Grammy ile "Things Have Changed" isimli şarkıyla kazandığı bir de Oscar ödülü bulunuyor.

Bob Dylan, ABD'de 1960'larda ortaya çıkmış olan savaş karşıtı ve özgürlük yanlısı şair ve yazarlardan oluşan Beat Kuşağı'nın da temsilcileri arasında.

TÜRKİYE KÖKENLİ BİR SANATÇI

Bob Dylan 2005 yılında yazdığı kitabında, Kars'ın Kağızman ilçesinden olan büyükannesi ve dedesinin, Trabzon'dan şu an Ukrayna sınırlarında olan Odessa'ya, oradan da Amerika'ya gittiklerini yazmıştı. Dylan, büyükannesinin atalarının ise İstanbullu olduğunu belirtmişti.

Robert Allen Zimmerman ya da sahne adıyla Bob Dylan, 24 Mayıs 1941'de Minnesota'da dünyaya geldi. Abram Zimmerman ile Beatrice "Beatty" Stone'nın oğlu olan Dylan aynı eyaletin Hibbing şehrinde büyüdü.

Dylan'ın büyükbabası Zigman Zimmerman ve babaannesi Anna Zimmerman, aslen Kağızmanlı. Amerikalı protest şarkıcı Bob Dylan yazdığı kitabında atalarının Türk olduğunu ifade etti. Bob Dylan, hayatını ve 40 yıllık kariyerini kaleme aldığı 2005 yılında yayınlanan üç serilik kitabı 'Chronicles'ın ilk cildinde, büyükannesinin Trabzonlu olduğunu ve Kırgız soyadını taşıdığını belirtti.

Yayıncısı David Rosenthal tarafından 'sıra dışı' ve 'şaşırtıcı' olarak nitelendirilen ve Bob Dylan'ın hayatındaki önemli dönemleri anlatan 304 sayfalık Kronikler adlı kitabında, büyükannenin Türkiye'den geldiği anlatılıyor. Dylan kitabında büyükannesini anlatırken şu sözlere yer veriyor:

"Büyükannemin yüzünde hep bir umutsuzluk vardı. Büyükannemin zor bir hayat serüveni var. Güney Rusya'da bir liman kenti olan Odessa'dan Amerika'ya gelmişler. Zaten oraya da bir başka Karadeniz liman kenti olan Türkiye'den, Trabzon'dan göç etmişler. Büyükannemin ailesi aslen Ermenistan sınırındaki küçük bir kasaba olan Kağızmanlılar'dan (Kars). Soyadları 'Kırgız' mış. Büyükbabanın ailesi de aynı bölgeden geliyor. Deri ve kundura işiyle uğraşıyorlarmış. Büyükannemin ataları, İstanbul'dan bu yöreye gelmişler."

TÜRKLERİ ANLATAN ŞARKI

Ergenlik yıllarında Ritchie Valens'in Valens'in içinde 'Gizemli Türkler ve gökteki yıldızlar' dizeleri geçen "In a Turkish Town" (Bir Türk kasabasında) şarkısını dilinden düşürmediğini yazan Bob Dylan, "Annemin Nellie Turk adında bir arkadaşı vardı. Bizim evden çıkmazdı. Ben de o yıllarda herkesin 'La Bamba' adlı şarkısını bildiği Ritchie Valens'in gizemli Türkleri ve gökyüzündeki uzak yıldızları anlatan 'In a Turkish Town' adlı şarkısını söylerdim" diyor.

TRABZONLU KIRGIZ AİLESİ: ‘AKRABAMIZ OLABİLİR, KENDİSİNİ MİSAFİR ETMEKTEN MUTLULUK DUYARIZ’

Bob Dylan’ın hayatını anlattığı 3 serilik kitabın ilk cildinde, büyükannesinin ‘Kırgız’ soyadını taşıdığını yazması, Trabzon’da yaşayan Kırgız Ailesi’ni heyecanlandırdı.

DHA’nın haberine göre, Bob Dylan ile ilgili haberi televizyonda izlediklerini belirten Emine Kırgız, Bob Dylan’ın yüz hatlarının 25 yıl önce ölen eşi Mehmet Salih Kırgız’a benzediğini söyledi. 5 çocuk annesi Emine Kırgız, Bob Dylan’la akraba çıkmaları halinde sevineceklerini belirterek ‘Rahmetli eşime benziyor. Yüzündeki kırışıklıklar ve ten rengi eşimi hatırlatıyor. Benim oralara gitme gibi bir şansım yok. Yaşlı bir insanım. Ama o gelirse misafir etmekten mutluluk duyarız’ dedi.

Emine Kırgız’ın oğlu Engin Kırgız ise, Trabzon’da kendilerinden başka Kırgız soyadı taşıyan aile olmadığını belirtti. Engin Kırgız, ‘Bizim için sürpriz oldu. Bu olay bizde de merak uyandırdı. Dedem ve babam tek evlat olduğu için ailemizin geçmişi ile ilgili fazla bir bilgimiz yok. Bu haberler çıkıca babaannemin yakınlarına sordum, ama dedem Ali Osman Kırgız’dan öteye geçemedim. Babam 9 yaşındayken dedemi kaybetmiş. Dedem Bayburt’un Tomara Köyü’nden göç etmiş’ diye konuştu. Emine Kırgız’ın kızı 48 yaşındaki Nezahat Kırgız ise, ünlü şarkıcının burnunu babasının burnuna benzetti. Nezahat Kırgız, ‘Haberleri izledikten sonra çok duygulandım’ dedi.

KAĞIZMAN’DA SEVİNÇLE KARŞILANDI

Yazdığı kitabında babaannesinin Kars'ın ilçesi Kağızmanlı olduğunu belirten Amerikalı müzisyen Bob Dylan'ın Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık görülmesi, Kağızman'da sevinçle karşılandı.

Kağızman Birlik ve Dayanışma Derneği (KABİDER) Başkanı Nurullah Karaca, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Amerikalı müzisyen Dylan'ın İsveç Kraliyet Akademisince, "Amerikan müziğinde yeni şiirsel anlatım yarattığı" için bu yılki Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık görüldüğünü anımsattı. Dylan'ın yazdığı bir kitapta babaannesinin Kağızmanlı olduğunu anlattığını ifade eden Karaca, fahri hemşerileri gördükleri Dylan'ın Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık görülmesi sebebiyle sevindiklerini söyledi.

Karaca, Kağızmanlılar olarak Dylan'ı Kağızman'da görmek istediklerini ifade ederek, "Sivil toplum kuruluşu ve Kağızman halkı olarak hemşerimizi Kağızman'a davet ediyoruz ve Dylan'ı Kağızman'da görmek istiyoruz." dedi.

10 YAŞINDA GİTAR ÇALMAYA BAŞLADI

Aynı şekilde Yahudi olan anneannesi ve dedesi de 1902 yılında Litvanya’dan ABD'ye göç etti. 10 yaşındayken gitar çalan Dylan aynı zamanda piyano dersleri almaya başladı.

1959 YILINDA MEZUN OLDU

Dylan Hibbing Lisesi'nden 1959 yılında mezun olduktan sonra Minnesota Üniversitesi’ne girdi. 1960 yılında Üniversiteyi terk ederek otostopla New York'a gitti.

BOB DYLAN ADINI NASIL KULLANMAYA BAŞLADI?

Greenwich Village'teki folk kulüplerinde sahne almaya başladı. Gitarla birlikte aynı anda ağız armonikası çalarak ilginç bir stil yakaladı. İşte o sıralarda, sahnede Bob Dylan adını kullanmaya başladı.

FOLK MÜZİĞİN DIŞINA TAŞTI

1961'de Bob Dylan adı folk müzik çevrelerinin dışına taştı. Gerde's Folk City adlı kulüpte çalarken onu dinleyen eleştirmen Robert Shelton, New York Times'ta bu genç yetenekten övgüyle bahsetti.

İLK İMZA

Bir ay sonra da Columbia Records'tan John Hammond gelip Bob Dylan'la kontrat imzaladı. Şarkı yazarlığında henüz kendine pek güvenemeyen Bob Dylan, bu albümde kendisinin yalnızca iki bestesini seslendirdi ve geri kalanını Blind Lemon Jefferson ve Bukka White gibi blues şarkıcıların eserlerinden tercih etti.

1963 YILINDA İKİNCİ ALBÜM

21 yaşındayken bu Minnesota'lı Musevi folk şarkıcısı, yaşlı siyah blues'cular gibi şarkı söylüyordu. 1963 yılında gelen ikinci albüm “The Freewheelin”, Amerikan Pop müziğinde o zamana kadar benzeri görülmemiş şiirsel bir ses ile Blowin' in the Wind ve A Hard Rain's A-Gonna Fall gibi sonradan 'marş' niteliği kazanacak parçalar ve Girl From the North Country ve Don't Think Twice, It's All Right gibi şarkılar içeriyordu.

SEVGİLİSİNDEN AYRILDI

Bob Dylan, 1963 yılında sevgilisi Suze Rottolo'dan ayrıldıktan sonra Joan Baez ile yakınlaştı. Joan Baez, Dylan'ın henüz yayınlanmamış bestelerini aldı, karşılığında onu kendi konserlerine çıkararak hayranlarına tanıttı.

MÜZİKLERİNİN KONUSU

Bob Dylan, yaptığı müziklerde savaşların anlamsızlığından, Tanrı’dan, adaletsizlikten, seksten, aşktan, sevgiden bahsetti. 1963 yılından itibaren Joan Baez ile birlikte iç içe bir çizgi izleyen sanatçı özgürlük ve insan hakları için yazılan şarkıların vazgeçilmez sesi oldu. 1965 yılında yaptığı İngiltere turnesi sırasında Joan Baez ile ilişkileri bozuldu.

SANCILI DÖNEM

Dylan'ın folk şarkıcılığından rock starlığına geçişi sancılı oldu. 1965'te Newport Folk Festivali'nde yeni şarkılarını Paul Butterfield Blues Band eşliğinde söylerken yuhalandı ve sahneden çekildi. Kendi ünü Joan Baez'in ününü geçmeye başlamıştı ve bu yüzden Joan Baez'le ilişkisinde sorunlar yaşandı.

MOTOSİKLET KAZASI

Menajerinin bir arkadaşı olan Albert Grossman'ın karısı Sara Lowndes ile ilişkiye girdi onlar boşandıktan sonra 22 Kasım 1965 tarihinde Sara Lowndes ile evlendi. 29 Temmuz 1966'da geçirdiği ve neredeyse ölümüne yol açabilecek motosiklet kazasından sonra, Woodstock, New York'taki evinde karısı ve yeni doğan oğlu Jesse ile inzivaya çekildi.

EVLİLİKLERİ

22 Kasım 1965 tarihinde Sara Lowndes ile evlendi. 29 Haziran 1977 tarihinde boşandı. Bu evliliğinden 4 çocuğu oldu.

İKİNCİ EVLİLİĞİ

4 Haziran 1986 tarihinde vokalisti Carolyn Dennis ile evlendi. 1992 yılında boşandı. Desiree Gabrielle (d.1985) adında bir kızı var.

EN İYİ ŞARKI OSCARI

Albümleri 100 milyonu aşan satış rakamlarına ulaşan Dylan, tüm zamanların en çok satan müzisyenlerinden biri kabul ediliyor. 12 kez Grammy Ödülü'ne layık görülen Dylan, "Wonder Boys" filmi için bestelediği "Things Have Changed” şarkısıyla da 2000'de "En İyi Şarkı" dalında Oscar aldı.

OBAMA ÖZGÜRLÜK MADALYASI VERDİ

Bob Dylan 2008 başkanlık seçimlerinde Barack Obama’yı destekledi. Dylan, 2012'de ise ABD Başkanı Barack Obama tarafından Özgürlük Madalyası ile ödüllendirildi.

ÖDÜLLERİ

Şimdiye dek 37 stüdyo albümü, 58 single, 11 canlı performans kaydı ortaya koyan ve 11 sinema filmi olan Bob Dylan, ayrıca sekiz adet kitap yazmış bir yazar. Müzik tarihinin en kült şarkılarından “One More Cup of Coffee”, “Blowing in The Wind” gibi şarkıların sahibi olan Bob Dylan, Grammy, Altın Küre ve Oscar ödülleri başta olmak üzere sayısız ödüle sahip.

Kaynaklar: BBC – T24 – Hürriyet – DHA – AA