Dünya ekonomisinde bir ilk: Dijital Ambargo

Türkiye’de dahil 120’den fazla ülkede kullanılan, üretim yönetim, verimlilik ve muhasabe programı SAP’ın geliştiricisi, Avrupa’nın en büyük yazılım firması Alman SAP, İran ile ticaret yapan firmalardan yazılımlarını çekeceğin...

Teknoloji devi, Türkiye’de iş yaptığı tüm şirketlere İran ile çalışmadığı ve çalışmayı düşünmediğine dair dijital ortamda bir taahhüt metni göndererek imzalamaları talebinde bulundu.

ABD ve Avrupa Birliği’nin nükleer programından dolayı İran’a uygulanan yaptırımların bazılarını 2016 yılında hafifletmesine karşın bazı şirketler hala ABD’nin İran’a yönelik ambargosunu delmekten endişe ediyor. 180 ülkede 365 binden fazla müşterisi bulunan Alman yazılım devi SAP, dünya genelinde birçok müşterisini İran ile kendi programı üzerinden çalışmaması ve İran’da SAP satışı ya da danışmanlığı yapmaması konusunda uyarıyor. SAP, benzer bir uygulamayı Türkiye’deki müşterilerine de yaptı. Alman firma, Türk şirketlerden kendi yazılımlarını kullanarak İran’la iş yapmamaları konusunda taahhüt istedi.

Türkiye ve dünya ekonomisinde daha önce örneğine pek rastlanılmayan "dijital ambargo" uygulamasının gündeme gelmesi yeni tartışmalar başlattı. Daha önce bankalar tarafından uygulanan İran ambargosuna ilk kez yazılım ve teknoloji şirketleri de sert yaptırımlarla dahil oldu. Avrupa’nın en büyük yazılım firması Alman SAP'ın geçen hafta Türkiye ve diğer ülkelerdeki müşterilerine attığı mail ile başlayan 'yeni nesil İran ambargosu'nun etkileri dalga dalga yayılmaya başladı. Türkiye'deki büyük şirketlerin yüzde 96'sı tarafından kullanılan SAP, İran ile ticaret yapan firmalardan yazılımlarını çekeceğini duyurmuştu.

DÜNYADAKİ TÜM MÜŞTERİLERDEN İSTİYOR

Türkiye’de SAP çözümleri sunan en büyük teknoloji şirketlerinden Itelligence’in CEO’su Abdülbahri Danış, konuyu doğruladı. SAP’nin bu taahhüdü sadece Türk şirketlerinden değil, dünya çapındaki tüm müşterilerinden istediğini açıklayan Danış, bu durumun sadece İran’a yönelik olmadığı, tüm ambargolu ülkeler için geçerli olduğunu vurguladı.

Üretim süreçlerini tehdit eden duruma, aralarında Microsoft'un da bulunduğu yeni şirketlerin de eklenebileceği ifade edildi.

ABD'deki borsalara kote olan tüm şirketler aynı uygulamayı 2018'de hayata geçirmek zorunda. SAP Türkiye'den yapılan yazılı açıklamada, bu bilgiyi teyit etti. Kararın New York ve Frankfurt borsalarında işlem gören tüm şirketler için geçerli olduğu, sadece Türkiye'de değil dünya genelinde uygulandığı belirtilen açıklamada, "Bizim için önemli olan, SAP ürün ve servislerinin tâbi olduğumuz ambargo kuralları ve mevzuatlarına uygun bir şekilde kullanılması için gerekli tüm önlemleri almaktır. Konuyla ilgili onay mektubunun verilmemesi halinde, SAP ürün ve hizmetlerine ilişkin yeni satış kontratı düzenlenmeyecektir" denildi.

Alman şirketlerin Türkiye'ye yönelik yaptırımları daha önce de gündeme gelmişti. Almanya'nın son dönemde hammadde ihtiyacı olan Türk firmalarından yazılı taahhüt istediği belirtiliyor. Alman firmalar, Türkiye'deki müşterilerinden alacakları hammaddeyi savunma sanayisinde kullanmama, İran'a satmama gibi taahhütler talep ediyor. Türk firmaları tarafından taahhüt verilene kadar da ticari faaliyetlerin durdurulacağı iletiliyor.

30 MİLYARLIK TİCARET HEDEFİ VAR

Yazılım şirketlerinin İran ambargosu dünyadaki tüm ülkeler için geçerli olsa da en büyük zararı Türkiye'nin göreceği belirtiliyor. Türkiye, işlenmiş hammadde ihtiyacının büyük bölümünü İran'dan, sağlıyor. En fazla ithal ettiği işlenmiş hammaddeler, ana metal sanayi ürünleri (altın ve bakır katot vb.), demir-çelik ürünleri ile sentetik, kauçuk ve plastik. Ayrıca başta KOBİ'ler olmak üzere Türkiye'deki firmaların yüzde 63'ünün İran ile ticareti var. İran ile 1996 yılında 1 milyar dolar seviyesindeki dış ticaret hacmi, 2017'de 12 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Ancak iki ülke bu ticareti 30 milyar dolara çıkarmayı hedefliyor.

TÜRK ŞİRKETLER TALEPTEN ENDİŞELİ

SAP yazılımını en çok kullanan sektörlerden biri de otomotiv. Taşıt Araçları Yan Sanayicileri Derneği (TAYSAD) Başkanı Alper Kanca, neredeyse bütün otomotiv şirketlerinin SAP yazılımı kullandığını vurgulayarak, tüm TAYSAD üyelerine aynı mailin gönderildiğini, SAP’nin bu talebini şaşkınlıkla karşıladıklarını ifade etti.

AYLARCA ÜRETİM DURABİLİR

Konuyla ilgili üretim dünyasında da önemli bir belirsizlik yaşanıyor. Sabah'a konuşan sanayiciler, SAP'ın imalat sanayisi başta olmak üzere hemen her alanda büyük bir tekel olarak konumladığını ifade ediyor. İş dünyası temsilcileri özetle şu açıklamayı yapıyor: "Büyük bir şirketin SAP yazılımından ayrılması en az iki yıllık bir süreci kapsar. Eğer SAP 'biz direkt yazılımı kapattık' derse bu Türkiye ekonomisi için büyük sıkıntı yaratır. Zira birçok firma haftalarca hatta aylarca üretim yapamaz. Ancak bu durum hukuksal olarak SAP'ı da Türkiye'de iş yapamaz konuma getirir."

HUKUKÇULAR DA DEVREDE

Konuyla ilgili olarak hukukçular da farklı görüşleri savunuyor. SAP'ın böyle bir konuda müdahil olamayacağını ifade eden Organize Sanayi Bölgeleri Mevzuat Avukatı Yaşar Bayramoğlu, "SAP yazılımını satarken 'şu ülkeye mal satamazsın' diye bir şart koşmuyor. Şimdi bir anda çıkıp 'bunu yapamazsın' diyemez. Bunun SAP için Türkiye'de yüksek cezası olur" dedi.

Ancak karşı tezi savunan avukatlar da var. Bunların tezi ise, ‘İran ambargosuna karşı tüm şirketlerin titizlikle hareket etmesi gerektiği’ yönünde. Bu titizlik de şirketlere yeni kararlar aldırabilir..