Dijitalleşen Kitapları Bekleyen e-Sorunlar

Tüyap Kitap Fuarı nedeniyle büyük yayınevlerinin reklamları her yeri kaplamışken, okuma serüveninde yeni bir durak olan e-kitap tarafında da büyük servis sağlayıcı şirketlerin pastadan pay almak çabasıyla yaptıkları yeni girişimler sürüyor. Yayıncılık uzun zamandır ilgi al...

Yayıncılık uzun zamandır ilgi alanı kitap olanların yerine büyük şirket ve tekellerin hâkim olduğu bir alan. Gelişen teknoloji ile fiyatları devamlı olarak aşağı doğru inen ve bununla doğru orantılı olarak yaygınlaşan elektronik medya oynatıcılar daha önce müzik ve sinema alanında alışkanlıklarımızı değiştirmişti. Şimdi ise sırada kitaplar var gibi görünüyor.

Diğer medyaların dijitalleşme süreçlerine damgasını vuran telif sorunu, (dijital ya da elektronik daha doğrusu) e-kitaplar için de iyiden iyiye kendini göstermiş durumda. Dünyada ise bu alanda büyük teknoloji tekellerinin ürettiği “çözümler” ön plana çıkıyor. Amazon, Google, Apple gibi markalar e-kitapları hem doğrudan satıyor hem de kendi satış kanalları ile bütünleşmiş cihazları veya uygulamaları dayatıyorlar.

Türkiye’de durum
Türkiye’de ise çevrimiçi kitap mağazalarının e-kitap satışına başlamalarının geçmişi ise çok fazla değil. Bu aralar PHORM skandallarıyla çokça sayfalarımızda kendine yer bulan internet servis sağlayıcısı tekeli TTNET ve mobil internet sağlayıcı TURKCELL geçtiğimiz günlerde peş peşe e-kitap mağazalarını açtılar. Daha önce müzik alanında benzer girişimlerde bulunmuş olan bu firmalar, bu sefer de e-kitap alanında aynı kar mekanizmasını devreye sokmuş görünmekteler.

Burada asıl amaçlanan bu ürünlerin satılmasından elde edilecek kardan öte, online olan bu ürünlere ulaşmak için oluşturulan trafiğin son kullanıcının faturasında kendini göstermesi. Ayrıca şirketler, kullanıcı bağlılığı içinde bu servislere diğer internet sağlayıcılar üzerinden girilmesini engelleyerek veya verdikleri kullanıcı adı, şifre vb. ile girilmesini mecburi tutarak kendi hizmetlerini dayatıyorlar.

Sansüre kapı aralanıyor
Kitapların hala çeşitli fikirlerin dile getirilmesi için en yaygın mecra olduğu söylenebilir. Çeşitli baskı ve risklere rağmen bir kitabı basmayı ve yaymayı göze alan yayınevlerinin devreden çıkarıldığı ve dağıtımın doğrudan yazardan okuyucuya yapıldığı bu yeni sistemde, istenilmeyen kitabın e-kitap mağazalarında kendine yer edinmesi engellenebilecek. İnternet servis sağlayıcılarının tekel konumu nedeniyle, bu yayınevlerinin kitaplarının okuyucuyla buluşması daha da zor olacak. Böylece yazarlar üzerinde de doğrudan maddi bir baskı kurulması söz konusu olabilecek.

Nitekim yukarıda sözü geçen firmalara ait e-kitap mağazalarındaki kitaplar incelendiğinde hep birbirinin benzeri yayınevleri ve kitapların kendine yer buluyor olması ise sansürün ön işaretlerini gösteriyor.

(soL-Bilim)