Teknoloji

İnsansı robotlardan sonra gelinen son nokta: ROBOTSU İNSANLAR!

Dijital teknoloji devleri, yeni ürün ve yöntemlerle, ekran bağımlılığının dozunu daha da artırarak, sosyal medyanın da katkısıyla insanların yaşadığı yalnızlık sendromunu daha da derinleştirmeye çalışıyorlar....

KAMİL ERYAZAR

İki haftadır Apple’ın yeni giyilebilir teknoloji, hatta ‘kişiselleştirilmiş giyilebilir bilgisayar’ ürünü Vision Pro konuşuluyor.

Apple’ın CEO’su Tim Cook’un sözleriyle, Apple Vision Pro “yarının mühendisliği olarak, iPhone’dan sonraki en iddialı ürün” olarak sunulsa da, aslında yeni bir ürün de sayılmaz. Temelde, çok geliştirilmiş bir VR gözlük.

2015’te tanıtılan Microsoft HoloLens, son modeli daha yeni tanıtılan Meta Quest gibi ürünler zaten piyasadaydı. Ancak Apple Vision Pro‘nun buradaki en büyük farkının, bu teknolojiyi popülerleştirmesi ve diğer firmaları rekabete geçmeye zorlaması olacak gibi görünüyor.

Apple Vision Pro, sanal gerçeklik (VR) ile artırılmış gerçekliğin (AR) bileşiminden oluşan üst düzey bir ‘karma gerçeklik’ ürünü. Gerçek yaşam yakınsaması olarak geliştirilmiş geniş bir içerik, güçlü işlemci çiplerle sağlanan mükemmel bir hızla artırılmış ses ve 3D görüntü kalitesi sunuyor.

Kamera, mikrofon, hoparlör, televizyon, monitör, projeksiyon, bilgisayar, medya oynatıcı, vd. hepsi bir arada.

Kullanılan elektronik gereç, program ve uygulamalar için 2008 yılından bu yana 5000’den fazla patent alınmış ve hâlâ daha da alınmaya devam ediliyor.

Kullanıcı deneyiminin artı ve eksilerine geçmeden önce, ürünün adında da sorun olduğunu belirtelim. Apple’ın ‘Vision Pro’ adını kullanmak için Çin’de yaptığı başvuru reddedilmiş. Böylece, bir diğer teknoloji devi olan Huawei’nin bu ismi çoktan tescil ettirdiği ortaya çıkmış.

Kendine özgü ‘visionOS’ işletim sistemi ile birlikte çalışan Vision Pro, ‘Spatial Audio’ adı verilen üst düzey ses teknolojisine de sahip. İçerisinde sessiz mini bir soğutucuyu da barındırıyor.

Vision Pro, herhangi bir fiziksel denetleyici gerektirmeyen bir VR gözlük olarak tasarlanmış. Kullanım ve yönetimi ise kişinin vücut hareketlerine dayanıyor. Gözlük, kullanıcının ellerini, gözlerini ve sesini takip etmesine olanak tanıyan 12 kamera, beş sensör ve altı mikrofonla donatılmış. Örneğin, bir uygulamadaki nesneleri seçmek için kullanıcının yalnızca nesneye bakması ve ardından parmağını havada hareket ettirmesi yeterli oluyor. Bu, genellikle fiziksel bir denetleyici gerektiren Meta’s Quest gibi piyasadaki diğer gözlüklerden bir farklılık taşıyor. Buna karşın Apple’ın gösterileri, el tabanlı kontrolün iyi çalıştığını gösteriyor ve iOS1’de zaten desteklendiği için Vision Pro ile Bluetooth tabanlı bir oyun kumandasının kullanılabileceği de varsayılıyor.

Vision Pro, gücünü Apple tarafından geliştirilen M2 ve R1 çiplerinden alıyor. Sahip olduğu iki panel ile birlikte toplamda 23 milyon piksel görüntü kalitesi sunuyor. Çeşitli sensörleri arasında LiDar ve TrueDepth kamera da bulunuyor.

Diğer VR gözlüklerden farklı olarak, yarı saydam EyeSight özelliği ile gözlerinizin nereye odaklandığı dışarıdan görünebiliyor. Biri size yaklaştığında, kameralar ve sensörler etkinleşerek kullanıcısına bildiriyor. Apple, Vision Pro’nun lensi için Zeiss ile iş birliğine gitmiş.

Vision Pro’nun bir kablo ile bataryaya bağlanarak kullanılacağını da ekleyelim. Vision Pro zengin bir uygulama desteğine de sahip olacak. Vision Pro içinde yer alan uygulamalar, Apple ekosisteminde olan uygulamalar ile entegre bir şekilde de çalışacak. Vision Pro ile birlikte aynı anda birden fazla uygulama kullanmak da mümkün olacak. Vision Pro içinde yer alan uygulamalar üç boyutlu olarak da kullanılabilecek. MacBook modelleri ile de entegre bir şekilde kullanılacak olan Vision Pro, Apple’ın klavyesini de kullanabiliyor. Vision Pro, uzamsal FaceTime deneyimi de sunacak. Vision Pro, fotoğraf ve videoların izlenmesinde yepyeni bir deneyim sunacak. Film izlerken ışığı kontrol edecek olan Vision Pro, sinemaya benzer bir deneyime sahip olacak. Vision Pro ile birlikte 3D videolar izlemek de mümkün. Apple Arcade içinde yer alan oyunlar Vision Pro ile oynanabilecek.

Apple’ın sunumuyla, Vision Pro, perakende satış – bireysel tüketici için çok işlevli lüks bir dijital ‘oyuncakken’, kurumsal şirketler içinse ‘ezber bozan bir şey’. Hibrit ve uzaktan çalışma üzerindeki etkisi ise, bağlantı ve işbirliği söz konusu olduğunda, bir roketi bir bisikletle değiştirmeye benzetiliyor.

Diyorlar ki, şunu hayal edin: Evdesiniz ama aynı zamanda bir iş toplantısındasınız, bir ürün prototipini gözlemliyorsunuz ya da ekibinizle sanki aynı odadaymışsınız gibi beyin fırtınası yapıyorsunuz. Tim Cook’un açıkladığı gibi, “insanlarla aynı alanı paylaşıyormuşuz gibi bağlantı kurabiliriz.” İşte Vision Pro’nun büyüsü budur!

Piyasa çıkış fiyatı ise 3500 dolar olarak açıklandı. Herkesin alamayacağı kadar yüksek bir fiyat belirlendiğinden, en azından fiyatı düşmeye başlayana kadar ilk aşamada yaygın bir kullanımı olamayacaktır.

GÖRÜNDÜĞÜ YA DA ANLATILDIĞI KADAR CAZİP DEĞİL!

Vision Pro, kaliteli işlevselliği ile ilk başta ilginç gelip kullanıcı deneyimi isteği yaratsa da, üstün teknolojik özelliklerini sorgulatacak sorunlarla birlikte geliyor…

Bir telefon ya da tablet kadar serbest kullanışlı olmadığı gibi görünüm olarak da çok estetik değil. Göz ve beyin sağlığı açısından yan etkileri de bilinmiyor.

İnternet ve sosyal medyanın yalnızlaştırdığı insanı, gerçek zaman ve mekandan kopartarak daha da koyu bir yalnızlığa sürüklüyor. Apple tarafından, özellikle çocuklar için önerilmiş bir ideal kullanım süresi bulunmuyor.

DİJİTAL YALNIZLIK

VR gözlükler zaten insanları doğal sosyal ortamlarından çıkarıp garip bir yalnızlık hissi verdiği konusunda eleştiriliyordu. Daha da geliştirilen bir türü olan Vision Pro bunların üstüne tuz biber ekmiş oldu.

Vision Pro belki de insanımsı robotlardan sonra robotumsu insanları yaratacak!

Apple’ın Vision Pro’yu tanıtmasından hemen önce benzer bir ürün olan Quest 3’ü piyasaya sunan (500 $) Meta’nın CEO’su Mark Zuckerberg de, rakip ürünü işte tam da bu noktada eleştiriyor. Kendi ürünlerinin insanların sosyalleşmesine katkıda bulunduğunu, Vision Pro’nun ise tam tersine insanlara yalnızlığı hissettireceğini söylüyor.

Zuckerberg, “Bu teknolojiyi nasıl ele aldığımıza dair (Apple’la aramızda) gerçek bir felsefi fark var”diyor. Zuckerberg kendi ürünlerinin “meta dünya”yı öncelediği ve sosyalleşmeyi amaçladığını söylerken Apple’ın gözlüğü için, “Her reklamlarında bir koltukta tek başına oturan bir insan var” eleştirisini yaptı.

Tam da ‘tencere dibin kara, seninki benden de kara’ örneği!

BİLİNMEYENLER ve ÇEKİNCELER

Gözler bu yüke dayanabilecek mi?

Bu tür sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik gözlüklerinde özellikle uzun kullanımlarda göz yorgunluğu, göz tansiyonu gibi sorunlar görüldüğü biliniyordu. Vision Pro’nun ise bu konuda çok daha fazla geliştirilmiş bir ürün olarak göz sağlığına nasıl bir olumsuz etkisi olduğu da merak ediliyor.

Bazı uzmanlar, Vision Pro’nun göz yorgunluğu, kuruluk, tahriş ve hatta retinada hasar gibi potansiyel riskleri hakkında endişelerini dile getiriyorlar. Gözleri uzun süre yoğun ışığa maruz bırakmanın özellikle çocuklar ve mevcut göz rahatsızlıkları olan kişiler için olumsuz sonuçları olabileceğini savunuyorlar.

Ayrıca Vision Pro’nun, uyku ve uyanıklık döngülerini düzenleyen vücudun doğal sirkadiyen ritmine müdahale edebileceği konusunda da uyarıda bulunuyorlar. Ancak Apple da, teknolojisinin güvenli olduğunu ve göz güvenliği için tüm standartları ve düzenlemeleri karşıladığını savunuyor.

Ayrıca cihazın göz ve beyin başta olmak üzere insan sağlığını olumsuz etkilememesi için önerilmiş bir ideal kullanım süresi de bulunmuyor. İleride iPhone ile birlikte entegre bir kullanım söz konusu olacağından uzun sürelerde kullanılacaktır. Apple, lansman toplantısında bu konuda bir açıklamada bulunmadı.

Diğer bir yandan da, kafamızda sürekli bu cihazla gezmemiz olanaksız olduğu için hiçbir zaman bir cep telefonu ya da tablet kadar kullanımı kolay ve pratik olmayacaktır.

SON SÖZ OLARAK KULLANICI DENEYİMİ ELEŞTİRİLERİ

Apple Vision Pro lansmanında cihazı deneme şansı olan bir teknoloji uzmanı eleştirel düşüncelerini şöyle dile getiriyor:

“2020’lerin belki de en klişe sorusunu soracak olursak, her şey biraz Black Mirror değil mi? Apple, Vision Pro’yu giymenin ve kullanmanın doğal görünmesini sağlamak için çaba sarf etti ancak aslında oldukça yalnız göründüğü gerçeğini aşmak mümkün değil. Film izlerken çevreyi kaldırmaktan evden projeler üzerinde çalışmaya kadar, Vision Pro kesinlikle tek başına kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Sanki telefon ekranlarımızdan dijital dünyaya yeterince kaybolmamışız gibi, Apple’ın gözlüğü kesinlikle dışarıyı daha da fazla kapatmamızı istiyor.

Ve sonra görsel yönü de var. İlk gösteriler sırasında Tim Cook’un ya da Apple’da Vision Pro giyen herhangi birinin fotoğrafının olmadığına dikkat ettiniz mi? Bunu birkaç şekilde okuyabiliriz ancak bunun Apple’ın kendi yorumu ne kadar şık olursa olsun, AR gözlüklerinin en iyi olasılıkla aptal ve en kötü olasılıkla da distopik görünmesi nedeniyle olduğunu düşünmeden edemiyorum. Vision Pro, özellikle arkadan çekilen şarj kablosuyla, takması hâlâ biraz gülünç görünüyor. İşte söyledim.

Apple, bu gözlüğün ne kadar harika olduğunu duymamı sağlayarak iyi bir iş çıkarıyor ama günün sonunda, gerçekten hiçbir şey için böyle bir gözlüğe ihtiyacım yok.

Kollarım ağır, her şey için onları görüş alanıma ulaşmak için kullanmamı mı bekliyordum? Çevremi görememek istiyor muyum? Gerçek çevremi algılayamayacak şekilde bir kulaklığa bağlanmak ister miyim?

Bunun gerçek olmasını istiyor muyum? İnsanlar zaten telefonlarına yapışmış durumda, herhangi bir şekilde dopamin döngüsünün kurumsal kârın tuzağına düşmesi gerektiğini düşünüyor muyum?

Tech köpekbalığını atladı. Matrix’te daha derin yaşamak için yüzüme bir göz bağı bağlamayacağım. Görüş alanımdaki tek şey e-postam olsun diye binlerce dolar ödemeyeceğim.

Bu çöp teknolojisinin birkaç dakika sonra midemi bulandırdığından bahsetmiyorum bile, bu yüzden zor bir geçiş…

Bu şeylerin en iyi durum senaryosunun bir güne nasıl sığdığını merak ediyorum. İnsanların bu kadar izole olmak için ne kadar zamanı var?

Şu anda, başka bir yerde dikkat gerektiren durumlarda – iş toplantısı, sevilen biriyle konuşma vb. – telefonunuza bakmak ya da ekranınıza yapıştırılmak hoş karşılanmaz.

Ancak aynı durumlarda gözlük takmak çok daha güçlü bir durumdur, değil mi?

Kulak ve göz koruyucu takmak daha da fazla, Oculus’un yıllardır ortalıkta olmasının bir nedeni de bu ve kullanım durumları son derece kısıtlı olmalı ki, kullanan birine şimdiye kadar hiç rastlamadım.

Umarım bunlar harika şeyler yapar ancak nişler oldukça derin olsa bile onları niş kullanımların dışında hayal etmekte zorlanıyorum.