İnternetin ve cep telefonunun öncüsüydüler ama uyum sağlayamadılar ve…

KAMİL ERYAZAR İnternet ve cep telefonunda ‘ilklerin’ öncüsü olan Yahoo, Nokia ve Blackberry bir zamanların en büyük teknoloji devleriydiler. İnternet çağına hızlı giriş yaptılar. En başarılı, en yaratıcı girişimlere imza attılar. Ancak bug...

KAMİL ERYAZAR

İnternet ve cep telefonunda ‘ilklerin’ öncüsü olan Yahoo, Nokia ve Blackberry bir zamanların en büyük teknoloji devleriydiler. İnternet çağına hızlı giriş yaptılar. En başarılı, en yaratıcı girişimlere imza attılar. Ancak bugün neredeyse adları bile anılmıyor. Yine aynı şekilde yazılım ve teknoloji devi Microsoft’un da cep telefonu serüveni sona erdi. Peki neden başarılı olamadılar ve nerede yanlış yaptılar?..

BLACKBERRY

Kanada merkezli Research In Motion (RIM) tarafından üretilen Blackberry, kendine özgü klavyesi ve üstün şifreleme yazılımıyla çıktığında zirveye yükseldi. BlackBerry’ler e-posta üzerinden mesajlaşma trafiğini kriptolu olarak yapıyordu. Marka, özellikle iş çevrelerinde vazgeçilmez oldu. ABD Başkanı bile güvenli olduğu için bu telefonu kullanıyordu.

Ancak 2007 yılında Steve Jobs, Apple'ı küllerinden doğuracak bir icat geliştirdi. Sükseli iPod cihazlarını dokunmatik ekranıyla iOS işletim sistemiyle iPhone izledi.

Google hemen yanıt verdi ve Samsung’un başı çektiği Android işletim sistemli telefonlar da ardı ardına çıkmaya başladı.

Akıllı telefonların çıkış markası olan ancak bu jenerik üstünlüğünü koruyamayan Blackberry, pazarın zirve noktasında geçen yılların ardından yüzde 1'lik dilim içerisinde hayatta kalma mücadelesi vermeye başladı. Şirketin Kanada’daki merkezinden yapılan açıklamada, satış ya da yeni bir ortak arayışı gibi çözüm seçenekleri üzerinde durulduğu açıklandı.

Özellikle iş çevrelerinde yaygın olan olarak kullanılan BlackBerry, Amerikalı rakibi Apple’ın iPhone ile piyasaya sürdüğü dokunmatik ekran teknolojisine adapte olmakta zorluk yaşadı. Giderek daha fazla Blackberry müşterisi iPhone ya da Android işletimli akıllı telefonlara yöneldi.

Trendini kaybeden Blackberry ise eskiyen, modası geçen bir yolda gitmekte ısrar etti. Dünyanın en çok telefon satan şirketi Nokia'nın adı piyasadan buhar olurken, onu yeniliğe ayak uyduramayan Blackberry izledi.

NOKIA

Nokia telefonlar, Almanların üst düzey optik şirketi Zeiss'la yaptığı işbirliğiyle, en iyi kameralara sahip telefonları üretiyordu. Şarjı 9 gün giden cep telefonları piyasayı domine ediyordu.

Bir zamanların efsanevi telefon üreticisi Nokia, hızla gelişen akıllı telefon pazarında uzunca bir süre Symbian işletim sistemini kullanmakta inat etti ve geriye düştü. Ardından Windows Phone platformuna geçiş yapan Finli firma, kötü gidişatı durduramadı ve telefon bölümünü 2013 yıllarının sonlarına doğru Microsoft'a sattı.

2016 yılına kadar telefon üretmeyeceğini bu satış anlaşmasında kabul eden Nokia, 2017 yılında Android işletim sistemi ile çalışan birkaç yeni modelini piyasaya sunmaya hazırlanıyor. Nokia’nın, bu yeni modellerini Çinli üretici Foxconn ile birlikte ürettiği söyleniyor.

Nokia telefonlarının üretimini eline alan HMD Global, Barcelona'daki MWC 2017'de, efsane 3310'un yenilenmiş modelinin yanında, üç de yeni Android'li akıllı telefonu tanıttı: Nokia 3, Nokia 5 ve Nokia 6. Ancak Nokia 3310'un giderek demode olan ve pek kullanılmayan 2G şebeke desteği ile raflardaki yerini alacağı ortaya çıktı. Yeni Nokia akıllı telefonların tümü Android Nougat işletim sistemiyle çalışıyor. Her 3 telefonda da Google Assistant yer alıyor.

YAHOO!

1990'ların internet devi Yahoo, arama motoru ve e-postada bir numaraydı. Google ve Gmail’in önlenemez yükselişi karşısında rekabet edemeyerek o da gerilemeye başladı. Şirket, son yıllarda özellikle Google ve Facebook'a kayan internet reklamı pastasından pay kapmakta zorlanmaya başladı. Sonunda ABD'li telekomünikasyon şirketi Verizon'a satıldı.

Yahoo’nun değeri 15 yılda 125 milyar dolardan 5 milyar dolara düştü

Yahoo 1994 yılında "Jerry ve David'in İnternet Rehberi" adı altında faaliyete geçti. Şirket iki yıl sonra borsaya açıldı. Borsadaki ilk gününde hisseleri yüzde 270'lik artış görmüştü.

Yahoo, 1998 yılında satın almak için Google’a 1 milyon dolar teklif sundu. Bugün, Google'ın ana şirketi Alphabet’in değeri 500 milyar doları aşmaktadır.

Fırsat 2002'de geri geldi ancak Google'ın 5 milyar dolarlık fiyatını Yahoo çok yüksek buldu. Bunun yerine, 1999’da Broadcast.com'u 5.7 milyar dolara satın aldı. Econsultancy.com'a göre, o sırada en kötü satın alım anlaşmaları yapıldı.

2004 yılında Alibaba’nın yüzde 40 hissesini aldı.

İlginç bir bilgi daha.. Raporlar, 2006 yılında Yahoo’nun Facebook'u 1 milyar dolar karşılığında satın almaya çok yaklaştığını gösteriyor. Ancak tabi ki anlaşma gerçekleşmedi!

2013 yılında 1 milyar doların üzerinde bir ödeme yaparak Tumblr'u satın aldı.

Yahooo'nun borsa değeri 2000 yılında 100 milyar dolara ulaştı. Ancak Google ve Facebook gibi rakipleriyle yarışmakta zorlanan Yahoo krize sürüklendi. Yahoo yüksek kullanıcı sayısını reklam ve diğer araçlarla paraya çevirme konusunda başarılı olamadı.

Online reklamcılık alanında beklentiyi karşılayamayan şirket CEO değişikliğine giderek Google’dan Marissa Mayer'ı göreve getirdi ancak Mayer de Yahoo’yu kurtaramadı.

ABD'nin en büyük cep telefonu operatörü ve en yaygın internet servisi sağlayıcılarından olan iletişim devi Verizon, internetin en eski ve en köklü markalarından biri olarak tanınan Yahoo'yu 4,83 milyar dolara satın aldı.

Dünya genelinde yaklaşık 600 milyon aylık aktif mobil kullanıcısı dahil 1 milyarın üzerinde insana ulaşan Yahoo'nun arama motoru, elektronik posta, haber, finans, reklam, harita, video, spor ve sosyal medya gibi hizmetleri bulunuyor.

MİCROSOFT DA ÇEKİLİYOR

Satışları hızla düşen ve bir süredir akıbeti merakla beklenen Windows Phone’un üretiminin tamamen durdurulacağı, Microsoft'un yatırım raporuyla da doğrulandı. Microsoft’un yatırım yapacağı ürünleri listeleyen son SEC belgesinde Windows Phone’un yer almaması, şirketin akıllı telefon üretiminden çekileceği iddialarını doğruladı.

Microsoft, tüm dünyadaki pazar payı yüzde 0,3’e gerileyen Windows Phone’un üretimini Haziran sonuna kadar tamamen durduracak.

Microsoft, geçen yıl Windows Phone’un pazar payının yüzde 1’in altına gerilemesinin ardından 1850 çalışanının işine son vereceğini duyurmuştu.

'AYAK UYDURAMADILAR'

Endpoint Technologies'den teknoloji uzmanı Roger Kay, bu şirketler arasındaki ortak nokta için "Kendi çıkış noktalarından sonra hızlı gelişmelere zamanında ayak uyduramadılar" diyor.

İnternet'in her alana yayılan kültürü içinde teknoloji hiç yaşlanmayan, hızlı gelişen bir sektör olup "Hızlı git, kalıpları yık" sloganıyla Facebook bu alanı domine ederken, bir zamanların efsane girişimlerinin çabucak yaşlanması kaçınılmaz oldu. Blackberry, kendine has klavyesinden ödün vermeden Android piyasasına girse de bu formatta ürettiği telefonlar da yeterince ilgi görmedi.

iPhone ilk çıktığında teknoloji yorumcuları Apple'ı, başarılı iPod çizgisini parçalamaya çalışmakla eleştirdi. Ancak iPhone'ların küresel bir sansasyon olacağını göremediler.

Kay'e göre Yahoo da Google'dan gelen atağı göremedi, çünkü eski iş modeli o dönemde hala büyük kazanç getiriyordu.

Silikon Vadisi'nden analist Rob Enderle, Google ve Apple'ın eş zamanlı yükselişine dikkat çekip, "Büyük şirketlerin hiçbiri bununla baş etmeye hazır değildi" diyor.

Peki durumu öngörüp, dönüşümünü erkenden yapan şirketler yok muydu?

Kay, bu noktada IBM'in gerektiğinde daha iyi rakiplerle baş edemeyeceğini anlayıp bazı ürünlerini üretmeyi bıraktığını, güçlü olduğu alanlarda dönüşümünü başardığını not ediyor. Ancak IBM'in de sonu gelmeyen dönüşüm ve yeniden yapılanma döngüsüne takıldığını, dört yıldır gelirlerinin azaldığını belirtiyor.

Başka bir şirket de bilgisayar işlemcileri üreten Intel. Kay, Intel'in de mobil teknolojinin geleceğini görüp mobil işlemcilere odaklandığına işaret edip, büyük bilgisayar çiplerinin de mobil dünyada artık çok uzun bir geleceğinin olmayacağını söylüyor.

Son olarak analistlerin Apple'a da uyarısı var; şirketin iPhone'dan sonra hâlâ 'bir sonraki büyük yenilik' konusunda bir gelişme kaydedemediğine dikkat çekiliyor.

Apple, 2016 yılında hem gelir hem de kâr hedeflerine ulaşamadığı için ‘performans cezası’ olarak CEO’su Tim Cook’un 2016’daki yıllık maaşından 1.5 milyon dolar kesinti yaptı.