İran’la Nükleer Anlaşmasına Varıldı, Dünyada Yeni Bir Dönem Başladı

Uluslararası toplum ve İran, Tahran’ın nükleer programı nedeniyle yaklaşık 20 yıldır süren anlaşmazlıkta dün tarihi bir adım attılar. İran, yıllardır maruz kaldığı yaptırımların hafifletilmesi karşılığında nükleer faaliyetlerinin bir bölümünü 6 ay boyunca sınırl...

Anlaşmaya varıldığı haberi, ilk olarak TSİ 04.00 de tarafların kişisel ve kurumsal Twitter hesaplarından duyuruldu. Ayrıca taraflar birbirlerinin bu mesajlarını ‘retweet’ ederek karşılıklı jest de yaptılar.

İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi (ABD, İngiltere, Fransa, Rusya, Çin) ve Almanya’nın oluşturduğu 5+1 Grubu arasında yıllardır süren müzakerelerin ardından nihayet geçici bir anlaşmaya varıldı.

İsviçre’nin Cenevre kentinde geçen çarşamba günü başlayan yoğun müzakere turunun ardından varılan anlaşma uyarınca, Tahran önümüzdeki altı ay boyunca uranyumu en fazla yüzde 5 oranında zenginleştirecek. İran’ın hâlihazırda elinde bulundurduğu, yüzde 20 oranında zenginleştirilmiş uranyum ise çeşitli işlemlerden geçirilerek askerî amaçlarla kullanılmayacak hale getirilecek.

Buna ek olarak İran yeni santrifüj ve uranyum zenginleştirme tesisi kurmayacak. Henüz kullanımda olmayan santrifüjler de faaliyete geçirilmeyecek. İran’ın nükleer tesisleri Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) denetçileri tarafından gözlemlenecek.

Bu adımlara karşılık İran’a uygulanan yaptırımlar yaklaşık 7 milyar dolar değerinde gevşetilecek. Bu çerçevede İran’ın petrol satışından elde ettiği paranın 4,2 milyarlık bölümüne erişimine izin verilecek. Ayrıca petrokimya ve diğer alanlardaki yaptırımların askıya alınmasıyla İran 1,5 dolarlık daha gelir elde edecek.

Tarafların birbirine güven kazanmasını hedefleyen 6 aylık süre boyunca, İran’ın nükleer programı konusunda uzun vadeli bir uzlaşmaya varılması için çalışmalarınsa sürmesi hedefleniyor.

Anlaşmaya Varılması Konusunda Tarafların Açıklamaları

ABD Başkanı Barack Obama, anlaşmanın “İran’ın nükleer silah yapmasını önlemeye yardımcı olacak önemli sınırlamalar içerdiğini” söyledi.

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani anlaşmanın İran’ın nükleer “haklarını” teyit ettiğini söyledi.

Televizyondan halka hitap eden Ruhani bununla birlikte asla nükleer silah üretme peşinde olmayacaklarını vurguladı.

ABD Dışişleri Bakanı John Kerry anlaşmanın İsrail dahil müttefikleri için bölgeyi güvenli hale getireceğini söyledi.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov “Dünya siyasetinin en büyük ödevlerinden birini yerine getirdik” diye konuştu.

Almanya Dışişleri Bakanı Guido Westerwelle uzlaşmayı bir “dönüm notası” olarak değerlendirdi. İngiltere Dışişleri Bakanı Wiliam Hague “Dünya için iyi bir haber” ifadesini kullanırken, Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande ise uzlaşmanın “Doğru yönde atılmış bir adım” olduğunu ifade etti.

İsrail ve Suudi Arabistan Anlaşmaya Karşı Çıkıyor

Anlaşmayla ‘tarihi bir hata’ yapıldığını söyleyen İsrail ise bu şartların kendisini bağlamadığını duyurdu.

İsrail Başbakanı Benyamin Netantyahu, “Bu, İran’a istediğini veren kötü bir anlaşma. Yaptırımlar hafifletilecek ve İran nükleer programının ana unsurlarını koruyacak” dedi.

ABD’nin Ortadoğu’daki en büyük müttefiki Suudi Arabistan ise herhangi bir resmi açıklama yapmamakla birlikte İran’ın petrol rezervlerinin yeniden dünya pazarına akmaya başlayacak olması nedeniyle anlaşmaya soğuk bakıyor.