Türkiye’de ve dünyada her 10 kişiden biri okuma-yazma bilmiyor

8 Eylül Dünya Okuma-Yazma Günü nedeniyle, dünyada ve Türkiye’de okuma-yazma bilmeyen kişilerin güncel sayıları açıklandı Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü UNESCO’nun yayınladığı 'Reading Th...

8 Eylül Dünya Okuma-Yazma Günü nedeniyle, dünyada ve Türkiye’de okuma-yazma bilmeyen kişilerin güncel sayıları açıklandı

Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü UNESCO’nun yayınladığı 'Reading The Past Writing The Future' adlı raporda, küresel çapta 15 yaş üzeri 758 milyon kişinin okuma-yazma bilmediği açıklandı. Türkiye’de ise bu sayı 7 milyonun üzerinde. Okuma-yazma bilmeyenlerin üçte ikisini kadınlar oluşturuyor. Raporda, İstanbul'da 310 bin kişinin okuma-yazma bilmediği de belirtiliyor.

UNESCO İstatistik Enstitüsü verilerine göre, bölgesel ve küresel okuma-yazma oranının, özellikle gençler arasında son 50 yılda arttığına değinildi. Açıklamaya göre, 50 yıl önce 14-25 yaş arasındaki gençlerin yüzde 24’ü, bugünle karşılaştırıldığında yüzde 10 daha az okuma-yazma biliyordu. Ancak küresel çapta 15 yaş ve üzeri 758 milyon yetişkin hâlâ bilmiyor. Bunların üçte ikisini ise kadınlar oluşturuyor.

İstanbul'da 310 bin kişi

Yine UNESCO’nun Okur-Yazarlık E-Atlası’ndaki verilere bakıldığında, Türkiye’de 7 milyonu aşkın kişinin okuma-yazma bilmediği görülüyor. Yine bunların çoğunu, kız çocukları ve kadınlar oluşturuyor.

Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) 2015 Yılı 15 Yaş ve Üzeri Türkiye Okumaz Yazmazlık Haritası’na göre de sadece İstanbul’da 310 bin 790 kişi okuma-yazma bilmiyor. Bu sayı Ankara’da 105 bin 614, İzmir’de ise 65 bin 573.

En çok kadınlar mağdur

Küresel çapta 15 yaş üzeri 758 milyon kişi okuma-yazma bilmiyor. Bunların üçte ikisini gelişmekte olan ülkelerin kırsal kesimlerinde dezavantajlı durumda bulunan kadınlar oluşturuyor.

15 yaş üzerindeki kişilerde okuma-yazma oranı yüzde 86’ya ulaştı.

Yetişkin kadınlarda okuma-yazma oranı geçen 15 yıl içinde yüzde 77’den yüzde 83’e yükseldi.

Okuma-yazma bilen gençlerin sayısında da artış oldu.

Kuzey Afrika’da 15-24 yaş arası okuma-yazma bilen gençlerin sayısı 50 yıl öncesine göre üç kat arttı. 50 yıl önce yüzde 32 olan oran, bugün yüzde 91.

Güney Asya’da 15-24 yaş arası okuma-yazma bilen gençlerin sayısı 50 yıl önce yüzde 39 iken, bugün yüzde 84’e yükselerek, iki kat arttı.

Sahra altı Afrika’da 15-24 yaş arası okuma-yazma bilen genç sayısı 50 yıl öncesine göre iki kat artış gösterdi. 50 yıl önce yüzde 34 olan oran bugün yüzde 71’lere yükseldi.

Gelişme yetersiz

UNESCO Bonn Komisyonu, 2030 yılına kadar küresel sürdürülebilir eğitim hedeflerine ulaşabilmek açısından gelişmenin yetersiz olduğuna dikkat çekti.

Ömür boyu eğitim

UNESCO, uluslararası topluluğa çağrıda bulunarak, insanların ömür boyu eğitimine yatırım yapılmasını istedi. Örgütün Yönetim Kurulu Üyesi Walter Hirche, "İnsanlar ancak okuma-yazma öğrendiklerinde kendi başlarına bilgi sahibi olma yeteneğine kavuşabilirler. Okuma-yazma becerisi, insanların yoksulluktan kurtulmasının, toplumsal yaşama katılabilmesinin, cinsler arası eşitliğin, barışın ve güvenliğin temelini oluşturur“ ifadelerini kullandı.

Fonksiyonel okuma-yazma bilmeyenler

UNESCO verilerine göre Almanya’da yaklaşık 7,5 milyon işlevsel okuma-yazma bilmeyen olduğu, bunların sadece bazı cümleleri yazıp-okuyabildiği kaydediliyor. Bunlar arasında 18 ile 64 yaş arasında olan 2 milyon 300 bin kişinin ise okuma ve yazmayı hiç bilmediği belirtiliyor. Walter Hirche, bu kişilerin doğum günü daveti, iş sözleşmesi ya da doktor raporu gibi gündelik belgelerde çok zorlandıklarını, bu durumun değişmesi için UNESCO'nun çaba gösterdiğini vurguluyor.

Türkiye'de de 7 milyonu aşkın kişinin okuma yazma bilmediği belirtiliyor. Bunların da çoğunu kız çocukları ve kadınlar oluşturuyor.

Güney Sahra'daki kadınlar hâlâ mağdur durumda

UNESCO verilerine göre yetişkin kadınlarda okuma-yazma oranı geçen 15 yıl içinde yüzde 77’den yüzde 83‘e yükselmiş durumda. Okuma-yazma bilen gençlerin sayısında da -okula gitme imkanlarının ve okula gitme yükümlülüğünün sürekli artış göstermesi nedeniyle- yükselme kaydediliyor. Bugün gençlerde okuma-yazma oranı yüzde 91 olarak saptanıyor. Bu duruma rağmen Afrika’nın güney Sahra bölgesinde ve güney Asya’da hâlâ okuma-yazma bilmeyen gençler bulunuyor. Güney Sahra bölgesinde okuma-yazma bilmeyen genç kadınların oranı ise yüzde 66. Bu da bu grubun son derece mağdur durumda olduğunu gözler önüne seriyor.

Unesco her yıl 8 Eylül Dünya Okuma-Yazma Günü’nde yenilikçi okuma-yazma projelerini ödüllendiriyor. Bu yıl toplam 100 bin dolar (yaklaşık 9 bin Euro) tutarındaki ödüller Hindistan, Güney Afrika, Tayland, Vietnam ve Senegal’den eğitim girişimlerine verilecek.