Sosyal Medyaya Sohbet Robotları Geliyor!1 sene ÖNCE
Sosyal Medyaya Sohbet Robotları Geliyor!
KAMİL ERYAZAR
Bu makalede, Reuters Gazetecilik Çalışmaları Enstitüsü’nün, 26 ülkede yapılan araştırmanın sonuçlarına yer verdiği 2016 Dijital Haber Raporu‘nda yer alan verilerin özetlerini ve bunlara bağlı olarak da kısa yorumlarımı sunacağım.
Giderek daha akıllanan telefonlar ve hızlanan internet, haberciliğin geleceğini de belirlemeye başladı. Dünyanın önde gelen yayın kuruluşları çoktan yeni nesle ayak uydurma yarışına girdiler.
Yeni medya ve internet haberciliğinin gelişmesiyle birlikte geleneksel medyanın tirajları belirgin bir şekilde azalırken bazı köklü yayın organları da kağıda basılı nüshalarına son vererek tümüyle dijitale geçtiler.
İnternet ile birlikte gelişen yeni medya, habercilikte basılı dönemden farklı olarak küresel rekabeti de birlikte getirmiştir.
Bu arada BuzzFeed, Huffington Post, Mashable gibi portallar da sadece dijital varlıklarıyla habercilikte önemli birer marka haline geldiler.
İnternet haberciliği, sosyal ağların kullanımının yaygınlaşması ile birlikte büyümüştür. Önceleri basılı medya ve televizyonların ‘yan unsuru’ olarak adet yerini bulsun diye açtıkları web siteleri ve sosyal medya hesapları sonradan ana yayın organını bile gölgede bırakmaya başlamıştır. Geleneksel medya kuruluşları son yıllarda en çok yatırımı sosyal medya ve mobil uygulamalara yapmaya başladılar. ‘Dijital gazetecilik’ habercilikte yeni bir disiplin olarak gelişirken, haber merkezleri içerisinde de ayrı bir departman oldu.
Boynuz kulağı geçti!
Geleneksel medya için sosyal medya hem hızlı haber kaynağı ve gündem belirleyicisi hem de okuyucuya-izleyiciye ulaşma aracı haline geldi. Hatta o kadar ki, bazen sosyal medyada çıkan yalan yanlış haberler, ana akım medya tarafından araştırılmadan kullanıldığında ortaya traji-komik durumlar bile çıkabiliyor.
Haberlere erişim için sosyal medya sadece bir iletişim ortamı değil, doğrudan haber tüketimi için bağımlılık derecesinde önemli bir kaynak haline de gelmiştir.
Geleneksel ana akım medyanın siyasal iktidarın baskısı altında olduğu Türkiye gibi ülkelerde ise sosyal medya giderek haber için başlı başına alternatif bir platform haline gelmiştir.
Haberler, sosyal medyada paylaşılan içerikler arasında açık ara farkla ilk sırada yer almaktadır.
MEDYA HABER KAYNAKLARI
ÜLKELERE GÖRE HABER KAYNAĞI OLARAK SOSYAL MEDYA KULLANIMI
‘Haber kaynağı’ olarak sosyal medya
Dünyadaki birçok ülkede ana haber kaynağı sosyal medya olmaya başladı. (% 51) Kullanıcı sayısının çokluğu ve yaygınlığıyla Facebook, bu konudaki işlevselliğiyle de Twitter haberleri okuma-izleme ve paylaşmak için önemli sosyal ağlardır.
Çoğunluğun tercihi Facebook olurken, gazeteci, politikacı, akademisyen ve ciddi haber takipçileri anlık sıcak gelişmeler için Twitter’ı tercih etmektedirler. Bu grup için YouTube da önemli bir görüntülü haber kaynağıdır. Diğer yandan birçok ülkede WhatsApp ile birlikte Instagram’ın da kullanıcı sayısı hızla artmaktadır. Snapchat de en hızlı büyüyen sosyal ağlardan biri olmakla birlikte bu platformdan haber tüketimi yok denebilecek kadar azdır. Instagram ve az da olsa Snapchat, daha çok içerikleri bu platformların paylaşım özellikleriyle uyuşan moda, ev-dekorasyon, kişisel bakım, vb. bazı ‘tematik’ yayınlar tarafından kullanılmaktadır. Kullanıcı sayısı 1 milyarı aşan WhatsApp gibi anlık mesajlaşma uygulamalarında ise haber paylaşımı pek görülmemektedir.
SOSYAL AĞLARIN HABER KAYNAĞI OLARAK KULLANIMLARININ DAĞILIMI
40 yaş üzeri için televizyon, haber kaynağı olarak henüz ilk sırada yer alsa da özellikle gençlerin en çok kullandıkları platform sosyal medyadır. Televizyon izleyenler arasında da ‘ana haber bülteni’ni bekleyen ve takip edenlerin oranı hızla düşmektedir. Ancak önemli haberlerin ayrıntıları sosyal medya ile birlikte televizyondan izlenmektedir. Türkiye gibi ülkelerde ise ana akım medyaya olan güvenin azalması televizyonun da popülerliğini düşürmektedir.
SOSYAL MEDYANIN ÜLKELERE GÖRE HABER KAYNAĞI OLARAK BÜYÜMESİ
En önemli olgu ‘güvenilirlik’
Haber tüketiminde dijital medya kullanımı hızla artmasına karşın, okuyucu-izleyiciler bu internet ortamındaki haberleri güvenilir bulmamaktadır. Özellikle Türkiye gibi hükümetlerin medya üzerindeki ‘etkisi’ bilinen ülkelerde bu güvensizlik algısı daha da yüksektir. Çünkü haber kuruluşları, iktidarın siyasal baskıları sonucu ticari kaygılarla bağımsızlıklarını yitirmeye başladıkları için “tarafsızlık” işlevlerinden de uzaklaşmaya başladılar. Artık bilinçli kullanıcılar, gördükleri şaşırtıcı haberlere en az birkaç kaynaktan doğrulatmadan inanmıyorlar. Haber açısından en güvenilir kaynak yine en eski olanı yani basılı medya daha sonra da televizyondur. Bu arada, televizyon haberleri herkes için önemi korumaktadır.
Haberciliğe ‘hız katan’ yeni medya ve dijital gazetecilikte en önemli unsur kaliteli özgün içeriğin yanı sıra “güvenilir” olmaktır.
Akıllı telefonlar ilk sırada
Genel olarak internet erişimi ve sosyal medya kullanımında olduğu gibi haber tüketiminde de ‘mobil’ ilk sırada yer alıyor. Ağırlıklı olarak akıllı telefonlar ve daha az oranda da tabletler, masaüstü bilgisayarlarını çoktan geride bıraktılar. Geniş ekranlı telefonlar, tablet kullanımını da azaltmaya başladı. Bazı kullanıcılar da internet, sosyal medya ve dolayısıyla da haberlere erişim için konum ve durumlarına göre birden fazla cihaz kullanmaktadır. Hareket halindeyken cep telefonu ya da tablet kullananlar, ev ve işyerlerine ulaştıklarında ise yine masaüstü bilgisayarlarını tercih ediyorlar.
Bazı haber kuruluşlarının son zamanlarda Apple Watch ve Samsung Gear gibi akıllı saatler için de mobil telefon işletim sistemleri ile birlikte yeni arayüzler geliştirdikleri görülüyor. Ancak hem ABD hem de Avrupa’da haber için bu giyilebilir teknoloji ürünlerinin kullanımı yüzde 1’in bile altındadır. Belki önümüzdeki yıllarda bu cihazların popülerliği artabilir.
ÜLKELERE GÖRE HAFTALIK VİDEO HABER TÜKETİMİ
‘Video haber’ önemli ancak büyümesi yavaş
Video haber tüketimi sanıldığı gibi hızlı büyümüyor. ‘Otomatik oynatma’ uygulamalarına karşın ‘sınırlı tarifeli’ kullanıcıların kotalarını ve pil ömrünü azaltması, bağlantı kalitesinin düşüklüğünden duraksamalar ve zaman darlığı gibi nedenler videoları izlemeyi cazip olmaktan çıkarıyor.
Canlı yayın uygulamaları ilgi görüyor
Ancak Twitter’daki Periscope ve Facebook’taki canlı yayın uygulamaları, yurttaş gazeteciliği açısından geleneksel ana akım medyaya karşı önemli bir seçenek oluşturmuştur. Bu tür videolardan kitlesel ‘haber niteliği’ taşıyanlar oldukça ilgi çekmekte ve izlenmektedir.
ÜLKELERE GÖRE GEÇEN YIL ONLINE HABER İÇİN ÜCRET ÖDEME ORANLARI
Online reklam gelirleri beklentileri karşılamıyor
Basılı gazete ve dergiler için para ödeyen okuyucuları, internet haberleri için de ödemeye yapmaya ikna etmek çok zor olmuştur. Çoğu kullanıcılar, online haber tüketimi için ödeme yapmaya isteksizler.
Bu durumda internet haber yayıncılarının gelir kaynağı olarak geriye bir tek reklamlar kalmaktadır ki, onlar da ‘reklam engelleyici’ uygulamalara takılmaktadır. Kullanıcıların çoğu tarayıcıları ya da mobil cihazlarındaki reklam süzgeçlerini aktif olarak kullanmaktadır. Üstelik reklam engelleme, genç ve en çok da haber kullanan kişilerde en yüksek düzeydedir. Daha çok dizüstü ve masaüstü bilgisayarlarda yaygın olarak kullanılan bu uygulamalar, son zamanlarda hem iOS hem de Android işletim sistemli akıllı telefonlarda da tercih edilmeye başladılar. Kullanıcılar, bu tercih nedenlerini ise reklamların hacim büyüklükleriyle dikkatlerini dağıttığı, mobil cihazlarının pil ömrünü azalttığı ve en önemlisi de ‘gizlilik endişesi’ olarak açıklıyorlar.
REKLAM ENGELLEME UYGULAMASI KULLANIMININ ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMI
Dolayısıyla internet haber kuruluşları için dijital ekosistemde gelir modeli olarak online reklamlar yerine sponsorluk ve markalar için editoryal içerik oluşturmak (advertorial) daha cazip olmaya başlamıştır. Yine de dijital gazetecilik ve internet haberciliği sürdürülebilir bir iş modeli olarak her geçen gün daha da zorlaşmaktadır.
‘SEO dili’
Sonsuz bilgi ve haberin yer aldığı yeni medyada, dijital gazetecilik ve internet haberciliği adına kaybolmadan var olabilmek ise ancak arandığında bulunabilmekle mümkün. Bu da yine ancak içeriğinizin arama motorlarının algoritma kurallarına uygun olması ile olası. Ücretli sosyal medya ve arama motoru tanıtımları dışında organik olarak daha çok kişiye erişebilmek demek reklam gelirlerinizin de artması anlamına geliyor. İşte çoğu portallardaki haberlerin içerikleri de, ‘tümüyle duygusal’ bu dijital-ticari nedenle “SEO’ya uygun” hazırlanmaya çalışılıyor. Üstelik gazetecilik etiği, haber niteliği, görsel kalitesi bir yana, tüm dil ve yazım kurallarının katledilmesi pahasına! Bunu bir adım öteye götürerek ipin ucunu kaçıranlar da, daha çok trafik çekebilmek için sosyal medya paylaşımlarında ‘clickbait’ denilen metinlerle meraklandırıcı ve yanıltıcı-tuzak linkler bile kullanıyorlar.
YAŞ GRUPLARINA GÖRE ANA HABER KAYNAĞI DAĞILIMI
Haberciliği değiştiren internetin dijital kuralları
ABD’de gençlerin yüzde 60’ı siyasi konularla ilgili haberleri sosyal paylaşım platformu Facebook üzerinden takip ediyor. Haberlerin de mümkün olduğunca akıllı telefonlara uygun bir şekilde sunulması gerekiyor. Medya kuruluşları ise zamana ve değişen tüketim alışkanlıklarına ayak uydurmaya çalışıyor.
Kesin olan ise artık haberlerin her cihaz için ayrı üretilmesi gerektiği. Haberler artık büyük çoğunlukla hareket halindeyken yolda takip edildiği için akıllı telefonlar medya aracı olarak öne çıkıyor. Amerikan USA Today gazetesinin pazarlama müdürü Tom Miller, üretimi öncelikle akıllı telefon için yaptıklarını, ardından tablet ve dizüstü bilgisayar için haber üretildiğini, günün sonunda hala haber değeri taşıyorsa ancak o zaman basıldığını belirtiyor.
Haberlerin sunumunda tüketicinin ilgi alanına göre sınıflandırma ve hatta kişiselleştirme dijital medyanın en önemli konularından birisi. 7/24 online sınırsız bilgi ve haber akışında başka türlü kendi okuyucunuzu yakalamanız mümkün değil.
Yeni medya ile birlikte internet haberciliğinde “görsellik” daha ön plana çıktı. Kullanıcı dostu arayüz ve anasayfaların yanı sıra fotoğraf ve video galerileri ile bunlara yazılan kısa öyküler, bilgilendirici infografikler de oldukça ilgi çekiyor.
Kullanıcı ve paylaşım özellikleri
Sosyal medya aracılığıyla haber tüketimi ülkeden ülkeye, ülkelerde de cinsiyet ve yaş gruplarına göre değişkenlik göstermektedir. Ancak tüm dünyada genç kullanıcıların daha ağırlıkta olduğu bilinmektedir. Ayrıca bu alışkanlığın kadınlar da daha çok olduğu görülmektedir. Nedeni de sosyal medya içerik çeşitliliğinin kadınların ilgi alanlarına daha çok hitap ediyor olması diye açıklanıyor.
ABD, Finlandiya ve Avustralya gibi çoğu ülkelerde sosyal medya kullanıcıları genellikle pozitif içerikli olumlu haberleri beğenip paylaşırken, İngiltere gibi bazı ülkelerde ise kullanıcıların daha çok ‘mücadeleci’ bir tavır sergileyip eleştirel-gerçekçi içerikleri karşılaştırmalı olarak paylaştıkları görülüyor.
‘Haber toplama uygulamaları’
Bazı teknoloji markaları tarafından kullanıcıları için kişiselleştirilmiş arayüzler ile oluşturulan Google News, Yahoo News, Apple News, Flipboard, SmartNews ve Nuzzel gibi masaüstü ya da mobil ‘haber toplama uygulamaları’, sosyal ağların etkinliği karşısında beklenilen ilgiyi görmemiştir. Güncelleme hızları ile birçok kaynağın haberlerini aynı anda tek bir sayfada toplayıp erişim kolaylığı sağlamalarına karşın yine de kullanıcılar etkileşim için sosyal ağları tercih etmektedir.
DEVAM EDECEK
- Paylaş
Sonraki Haber
