Toplum

Yeni Çağın Dijital Hastalıkları

Dijital hastalıklar, dijital rahatsızlıklar, dijital davranış bozuklukları, patolojik internet kullanımı, cep telefonu bağımlılığı, internet bağımlılığı… Dijital yaşamın insan üzerindeki psikolojik ve fizyolojik etkilerini anlatan bu terimler giderek daha sık kullanılıyor...

Neredeyse gerçeği değil de gerçeğin dijital temsilini yaşayanların yakalanmaya başladığı hastalıklar, rahatsızlıklar, davranış bozuklukları giderek yaygınlaşıyor.

Sanal ortamlara maruz kalmaktan kaynaklanan “sanal gerçeklik hastalığı”; kendini gerçek hayata kapatıp sanal yaşamlara ve fantazyalara dalmış insanların “dijital esrikliği”; bağlı olmak ile bağımlı olmak arasındaki ince çizgiyi aşanların yakalandığı “dijital bağımlılık”; özellikle çocuklarımızı bekleyen büyük tehlike “dijital oyun bağımlılığı”; her ne kadar başka bir bağlam için söylenmiş olsa da insana Tevfik Fikret’in “Yiyin efendiler yiyin, doyuncaya, tıksırıncaya, çatlayıncaya kadar yiyin!” sözünü hatırlatan “tıkınmalı izleme”; narsizmin çevrim içi çağa taşınmış hali “ego sörfü”; “Acaba sosyal medyada boy gösteren birtakım uyumsuz tipler Diogenes’in modern versiyonları mı?” dedirten “dijital kinizm”; sanal ortamların çerçeveleme hızı değişiminin kullanıcı deneyimine etkileri…

Emeritus Prof. Dr. Haluk Şahin, ‘Dijital Hastalıklar’ kitabının önsözünde, “Alametler tamam, yeni bir çağdayız! Bu çağın temel belirleyicisi dijital iletişim olgusu. Öyleyse, insanlığın bu yeni evresinde, “Durun bakalım, bize ne oluyor?” sorusu çok önemli” diyor.

DİJİTAL ÇAĞIN HASTALIK TÜRLERİ

Son olarak, Cumhurbaşkanlığı Sağlık ve Gıda Politikaları Kurulu üyesi Prof. Dr. Necdet Ünüvar da, TBMM Bilişim Teknolojisi Bağımlılığıyla Mücadele Komisyonu’na, Çukurova Üniversitesi’nde yapılan dijital hastalıklar araştırmasından notlar paylaştı.

“Sosyal medya, bir müddet sanki yemeğin üzerine koyduğunuz sos gibi. Ama sonra sizi etrafınızdan o kadar koparıyor ki adeta S.O.S verdiriyor” diyen Ünüvar, hastalık türlerini ise şöyle sıraladı:

WhatsApppitis: Sonu-it ya da -itis ile biten şeyler enfeksiyonu tanımlıyor. Aşırı mesaj atmayla bileklerin kullanılmasından dolayı sinirlerin sıkışması sonucu uyuşma, bazen hareket edememeyle giden hastalık. Aslında ‘Carpal Tunnel Sendromu’. Hikikomori fenomeni: Eve kapanma diye tarif ediliyor.

Ego sörfü: Sosyal medyada sürekli kendini arama. YouTube narsizmi.

Google stalker: Yakın çevresini arama.

Crackberry: Sürekli mail kontrolü.

Siberhondrik: Hastalığını internette teşhis etme.

Fomo hastalığı: Gelişmeleri kaçırma korkusu.

Nomofobi: ‘No mobile phone’un kısaltması, telefonsuzluk fobisi.

Selfitis: Aşırı selfie çekme.